Hiện nay, bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà đã xuất hiện trên đàn gia cầm ở nhiều địa phương, gây thiệt hại đáng kể cho người chăn nuôi, đặc biệt là nhiều trang trại chăn nuôi gia cầm.
Sự lây lan của bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Theo các chuyên gia big88, bệnh này xảy ra trên toàn thế giới, nhưng phổ biến nhất ở Đông Nam Á. Bệnh thường xảy ra vào những tháng ấm áp, ẩm ướt, khi côn trùng hút máu sinh sôi và có thể truyền bệnh cho gà.
Ở Việt Nam, bệnh phổ biến ở các vùng nuôi gà trên đồi, ruộng, trang trại gia cầm tại Bắc Giang, Hải Dương, Thái Nguyên, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bến Tre, Quảng Nam, Quảng Bình, Gia Lậy… Bệnh có tỷ lệ chết 10-40%, gây thiệt hại kinh tế lớn, gà chậm lớn, tỷ lệ giết mổ cao.
Nguyên nhân, triệu chứng bệnh ký sinh trùng đường máu
Nguyên nhân gây bệnh
- Tác nhân gây bệnh : Ký sinh trùng đường máu, chủ yếu là Leucocytozoon caulleryi , L. sabrazesi hoặc Plasmodium gallinaceum (sốt rét ở gia cầm). Các loài này thuộc họ trùng roi (Haemosporia, ngành Protozoa), và khoảng 67 loài Leucocytozoon đã được ghi nhận là gây bệnh cho hơn 100 loài gia cầm, thủy cầm và chim.
- Vật chủ trung gian : Bệnh này lây truyền qua côn trùng hút máu như muỗi, ruồi , ve hoặc bọ chét . Khi gà bị côn trùng cắn, các động vật nguyên sinh ký sinh phát triển trong tuyến nước bọt của gà sẽ xâm nhập vào máu, giết chết các tế bào hồng cầu và phá hủy cả hồng cầu lẫn bạch cầu.
- Điều kiện phát triển : Bệnh theo mùa và thường đạt đỉnh điểm vào mùa nóng ẩm (tháng 2 đến tháng 8 ở Việt Nam), khi muỗi và côn trùng nhiều, đặc biệt là ở những nơi nuôi gà trên đồng ruộng, trên đồi hoặc gần các nguồn nước, hồ và khu vực ẩm ướt.
Triệu chứng
Thời gian ủ bệnh dao động từ 7-12 ngày tùy thuộc vào chủng Leukocytozoon, số lượng ký sinh trùng và sức khỏe của gà. Bệnh có hai dạng: cấp tính và mãn tính .
Dạng cấp tính :
- Gà sốt cao (lên tới -43-44°C ), run rẩy, mệt mỏi, giảm hoạt động, yếu sức và chán ăn.
- Mào và yếm nhợt nhạt chuyển sang màu trắng do thiếu máu.
- Gà mất thăng bằng, thở nhanh, ho, ngửa cổ ra sau và đứng riêng lẻ hoặc tụm lại với nhau.
- Tiêu chảy kéo dài, phân xanh (như phân chuối ), nhớt, đôi khi có lẫn máu do tổn thương đường ruột.
- Một số con gà chảy máu từ miệng và mũi , đặc biệt là trước khi chết.
- Gà đôi khi chết vào ban đêm và sau đó lại chết vào ban ngày, với tỷ lệ tử vong cao (lên tới 70% ở gà con , 5-40% ở gà trưởng thành ).
Thể mạn tính:
- Gà có kích thước nhỏ, lớn nhanh, lông tơ, mào sẫm màu, sản lượng trứng thấp (sản lượng trứng giảm tới -65% ), trứng nhỏ, vỏ trứng nhỏ dễ vỡ hoặc rất dày.
- Gà có thể bị dị tật chân, suy dinh dưỡng và nhiễm trùng thứ cấp do hệ miễn dịch suy yếu.
Chẩn đoán bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Tùy theo mùa và độ tuổi: Bệnh thường xảy ra vào mùa mưa ẩm ướt, nhiều muỗi và ruồi; thường gặp ở đàn gà mái đẻ từ 1,5 tháng tuổi trở lên.
Dựa vào các triệu chứng: Nhiệt độ cao, giảm cảm giác thèm ăn, sản lượng trứng ở cừu cái đẻ giảm mạnh; Rải phân xanh trên nền chuồng.
Dựa vào các dấu hiệu đặc trưng: Mô vú khô, nhợt nhạt, có cục với các vùng nhợt nhạt; Gan và lách to và teo; Thành ruột cứng, có các đốm lớn hoặc vùng hoại tử màu trắng sữa; Tuyến dạ dày đặc, có chất màu vàng lục trong bụng cơ.
Cách điều trị và phòng ngừa bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Bí quyết điều trị
Các bệnh lây truyền qua đường máu nên được điều trị như sau: sulfamonomethoxin + trimethoprim + vitamin A + vitamin K3. Liều lượng và phác đồ điều trị theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Việc sử dụng các loại thuốc trên không chỉ chữa khỏi bệnh mà còn ngăn ngừa nhiễm trùng, chảy máu và tan máu. Nếu bị thủy đậu, hãy dùng thuốc hạ sốt.
Phòng ngừa bệnh
Theo như những người chơi đá gà được biết, để phòng ngừa ký sinh trùng máu, cần chú ý kiểm soát dịch hại và vệ sinh kho:
- Kiểm soát dịch hại :
- Cắt tỉa cây cối, dọn dẹp nhà kho và loại bỏ nước đọng để giảm nơi sinh sản của muỗi.
- Phun thuốc trừ sâu như HAN-PEC 50 EC , HANTOX-200 , ALPHA 60F EC hoặc GTOX-200 thường xuyên (mỗi tuần một lần).
- Sử dụng bẫy muỗi trong chuồng gà vào ban đêm.
- Rắc vôi vào khu vực thoát nước và ẩm ướt.
- Xóa bộ nhớ đệm :
- Xây dựng nhà kho xa khu vực dễ bị ngập lụt, đảm bảo thông gió và khô ráo.
- Thay ổ nằm thường xuyên, xịt SAFE GUARD (1 kg/10-20 m²) hoặc xịt thuốc khử trùng như POVIDINE-10% , Advance APA Clean , ANTISEP hoặc IF-100 .
- Tăng sức đề kháng :
- Chứa vitamin A, C, K, nhóm B , enzyme tiêu hóa ( AMA-MEN LACZYME ), thuốc bổ gan ( SORBITOL B12 , HEPASOL B12 ) và chất điện giải (**ME).
Tỷ lệ mắc bệnh và thiệt hại ở Việt Nam
- Tỷ lệ mắc bệnh : Ở Việt Nam, bệnh phổ biến ở các vùng chăn thả tự do và đồi núi, tỷ lệ mắc bệnh 10-50% (gà: 7-30%, gà trưởng thành: 20-50%).
- Tỷ lệ tử vong : Gà con từ 5-20% , gà trưởng thành từ 10-40% , có thể lên tới 70% nếu không được điều trị kịp thời.
- Tổn thất kinh tế : Gây chậm phát triển, giảm sản lượng trứng (lên đến 65%), tăng tỷ lệ tử vong và nguy cơ mắc các bệnh thứ phát do suy giảm miễn dịch cao.
Trên đây là tổng hợp thông tin bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà từ nguyên nhân đến cách điều trị. Hi vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích!
